Stan wojenny w Polsce trwał od 13 grudnia 1981 roku do 22 lipca 1983 roku. Była to okres, kiedy władze komunistyczne wprowadziły szereg restrykcji i ograniczeń na swobody obywatelskie. W ramach stanu wojennego zawieszono konstytucję, zakazano działalności opozycyjnych partii politycznych i organizacji społecznych oraz pozbawiono praw mniejszości narodowych.
Zmieniono również granice administracyjne Polski, aby usprawnić system represji i izolować poszczególne regiony. Oprócz tego powołano nowe struktury bezpieczeństwa państwowego, a milicjanci uzyskali niemal pełną nieograniczoną władzę nad obywatelami.
Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce było jednym z najbardziej traumatycznych momentów w historii Polski. Decyzja o ogłoszeniu stanu wojennego została podjęta 13 grudnia 1981 roku przez ówczesnego I sekretarza Komitetu Centralnego PZPR, Gen. Wojciecha Jaruzelskiego.
Oznaczało to całkowite ograniczenie praw obywateli, a także odcięcie kraju od świata zewnętrznego. Wprowadzone sankcje obejmowały m.in. cenzurę prasy i radia, aresztowania, internowania i inwigilacja obywateli oraz likwidację organizacji społeczno-politycznych. Przez dwa lata trwała ta okrutna rzeczywistość, aż do powstania "Solidarności" i jej zwycięskich wyborów 4 czerwca 1989 roku, co dało początek końca reżimu komunistycznego w Polsce.
Data | Wydarzenie |
---|---|
13 grudnia 1981 | Wprowadzenie stanu wojennego |
14 grudnia 1981 | Strajki i protesty "Solidarności" |
15 grudnia 1981 | Pacyfikacja kopalni "Manifest Lipcowy" |
16 grudnia 1981 | Pacyfikacja kopalni Wujek i Gdańskiej Stoczni Remontowej |
17 grudnia 1981 | Rozbicie manifestacji w Gdańsku i Krakowie |
21 grudnia 1981 | Prośba o azyl polityczny przez ambasadora PRL w Stanach Zjednoczonych |
24 grudnia 1981 | Prośba o azyl polityczny przez ambasadora PRL w Japonii |
23 grudnia 1981 | Pacyfikacja Huty Katowice |
28 grudnia 1981 | Zakończenie ostatniego strajku okupacyjnego |
4 stycznia 1982 | Wznowienie zajęć w szkołach |
6 stycznia 1982 | Rozwiązanie Niezależnego Zrzeszenia Studentów |
13 stycznia 1982 | Powstanie Ogólnopolskiego Komitetu Oporu |
31 grudnia 1982 | Zawieszenie stanu wojennego |
3 lutego 1982 | Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni wydał najwyższe wyroki w stanie wojennym – Ewa Kubasiewicz z Wyższej Szkoły Morskiej została skazana na 10 lat więzienia. |
5 lutego 1982 | Rozpoczęły się manifestacje spacerowe (masowe wychodzenie na spacery w czasie trwania Dziennika Telewizyjnego o 19:30), najpierw w Świdniku, potem w innych miastach. |
1 marca 1982 | Zniesienie ograniczeń w podróżach po całej Polsce. |
17 marca 1982 | W Katowicach powstał Biskupi Komitet Pomocy Uwięzionym i Internowanym. |
20 marca 1982 | Rozwiązanie Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i powołanie w jego miejsce marionetkowego Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL. |
1 kwietnia 1982 | Zdzisław Najder został dyrektorem rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa. |
12 kwietnia 1982 | W Warszawie rozpoczęło nadawanie Radio „Solidarność”, kierowane przez Zbigniewa Romaszewskiego. |
31 sierpnia 1982 | Demonstracje w całym kraju w drugą rocznicę porozumień sierpniowych, w Lubinie trzech demonstrantów zostało zabitych przez milicję. |
13 października 1982 | Zamieszki w Nowej Hucie; funkcjonariusz SB, Andrzej Augustyn śmiertelnie postrzelił jednego z manifestantów, dwudziestoletniego studenta Bogdana Włosika. |
11 listopada 1982 | Władze PRL zwolniły z obozu internowania Lecha Wałęsę. |
31 grudnia 1982 | Zawieszenie stanu wojennego. |
W czasie stanu wojennego w Polsce wiele osób było represjonowanych przez władze komunistyczne. Wśród nich znajdowali się zwykli ludzie, którzy nieśli pomoc dla internowanych, aktywnie działali w opozycji lub po prostu zostali uznani za niebezpiecznych dla ustroju. Poniżej znajdują się krótkie, ale poruszające historie trzech takich osób, które pochodziły ze środowiska robotniczego.
Mój mąż był działaczem związkowym w czasach 'Solidarności'. Kiedy wprowadzono stan wojenny, milicja przyszła do naszego domu w nocy i zabrała go. Później dowiedziałam się, że został uwięziony. Ja też byłam zaangażowana w ruch 'Solidarności', ale nigdy nie działałam na pierwszej linii. Miałam dwójkę dzieci, o których musiałam się troszczyć.
Mąż był w więzieniu przez ponad rok. Często odwiedzałam go, ale każda wizyta była dla mnie ogromnym stresem. Byłam przesłuchiwana przez milicję i nieustannie nękana. Czułam się jak przestępca, chociaż nigdy nic złego nie zrobiłam. Stan wojenny zrujnował moją rodzinę, ale mój mąż i ja nie przestaliśmy walczyć o wolność i godność. W końcu, kiedy stan wojenny został zawieszony, udało nam się zacząć odbudowywać nasze życie.
Byłem jednym z liderów strajku w mojej fabryce. Kiedy wprowadzono stan wojenny, wojsko otoczyło nasz zakład, a milicja zaczęła nas przeganiać pałkami i gazem łzawiącym. Kilka osób zostało rannych, a ja zostałem aresztowany.
Spędziłem w więzieniu sześć miesięcy, gdzie byłem bity, torturowany i w końcu skazany na trzy lata więzienia za udział w strajku. Moja żona i dzieci były przerażone, ale nigdy nie przestali mnie odwiedzać i wspierać. Kiedy w końcu wyszedłem na wolność, czułem się zupełnie inny. Byłem zmęczony, osłabiony i zraniony, ale jednocześnie pełen determinacji, żeby kontynuować walkę o wolność i demokrację.
Pracowałem jako robotnik w fabryce samochodów. Byłem co prawda członkiem Solidarności, który wraz z innymi pracownikami organizował strajki i manifestacje, ale nie grałem żadnej przewodniej roli. Zrobiono ze mnie kozła ofiarnego.
Po wprowadzeniu stanu wojennego zostałem zwolniony z pracy i aresztowany. Przez kilka tygodni byłem przesłuchiwany i torturowany i w końcu przyznałem się do winy. Zostałem skazany na pięć lat więzienia. W więzieniu doznałem licznych obrażeń i upokorzeń, a moje zdrowie znacznie się pogorszyło. Po wyjściu na wolność miałem trudności ze znalezieniem pracy, a mój podupadający stan zdrowia uniemożliwiał mu wykonywanie poprzedniej pracy fizycznej. Mimo to nie zrezygnowałem z walki o wolność i prawa robotników.
Stan wojenny jest uważany za jeden z najcięższych okresów w nowożytnej historii Polski. Jego skutki były ogromne i dalekosiężne. Przede wszystkim, stan wojenny doprowadził do utraty przez Polaków fundamentalnych praw obywatelskich, co skutkowało poważnymi naruszeniami podstawowych swobód i praw człowieka.
Od 1981 roku do 1983 roku setki osób było aresztowane bez sądu, większość krytycznych wobec obecnego systemu gazet została zamknięta lub ograniczona w swojej działalności. Stan wojenny spowodował również intensyfikację represji ze strony aparatu państwowego: milicja i SB oraz powstanie tajnych więzień politycznych.
Wprowadzono też restrykcyjne cenzury odnośnie publikacji medialnych, a prasa niemal całkowicie podlegała kontroli rządu. Ponadto, stan wojenny doprowadził do coraz gorszej sytuacji ekonomicznej kraju - poziom życia spadał, inflacja stale rosła, a bezrobocie stawało się coraz bardziej widoczne.
Stan wojenny w Polsce (1981-1983) miał ogromny wpływ na polską scenę polityczną i społeczną. Było to jedno z najbardziej traumatycznych doświadczeń dla narodu, który przez lata walczył o swoje prawa i wolności.
Wprowadzenie stanu wojennego oznaczało zawieszenie części Konstytucji RP, a także de facto likwidację Solidarności. Ogromne represje ze strony rządu doprowadziły do masowego aresztowania i więzienia ludzi aktywnych w opozycji. To, co miałoby udaremnić "Solidarność", spowodowało jedynie dodanie nowego impulsu ruchowi opozycyjnym. Ludzie byli bardziej świadomi swobód obywatelskich i solidaryzują się coraz bardziej, aby bronić je przed cenzurą i atakami rządu.